Okruchy historii

Stare Drzewce, położone niegdyś w województwie leszczyńskim, dziś lubuskim, rozwinęły się przy drodze prowadzącej z Krzepielowa do Wschowy. W centrum wsi, po południowej stronie drogi, zbudowano na niewielkim wzniesieniu kościół, który wraz z cmentarzem rozciągającym się w kierunku południowym oraz figurą Immaculaty przy ścianie wschodniej budowli, tworzy ciekawy zespół kościelny. Od wschodu zespół graniczy z parkiem wschodzącym w skład rozległego zespołu dworsko – parkowo – folwarcznego.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1300 r., kiedy to wymieniana jest jako Drzewycz. W okresie tym na ziemiach wschowskich osiada ród Kotowiczów, który do 1496 r. jest w posiadaniu wsi. Następnie przechodzą one w ręce Michała Nostitz i we władaniu jego rodziny pozostają przez wiele wieków. W 1846 r., gdy ród Nosticzów emigruje do Drezna, Drzewce stają się własnością rodu Drzewieckich. W XIX w. w miejscowości zostaje wzniesiony dwór. W roku 1881 dochodzi do podziału miejscowości na Stare Drzewce Górne, Stare Drzewce Średnie, Stare Drzewce Dolne i Drzewce Nowe.

Historia kościoła w Drzewcach nie jest jasna. Pierwsze wzmianki o istniejącej tutaj parafii pojawiają się w 1376 r. Kościół wybudowano w XIV lub XVw. [przekazy mówią tu o kościele drewnianym]. W 1596 r. został przejęty przez protestantów. W roku 1599 wzniesiono nową budowlę, która stała się wkrótce tzw. „kościołem ucieczkowym” dla przybywających tu protestantów z rekatolicyzowanych kościołów Śląska. Inne pobliskie „kościoły ucieczkowe” znajdowały się w Trzęsowie, Gawronikach, Orsku, Kębłowie, Wąsoszy, Szlichtingowej i Wygnańczycach. Rozwój nowego wyznania był możliwy dzięki przychylności szlachty. Spowodowało to znaczący napływ ludności. Dlatego też zdecydowano się na rozbudowę kościoła. Prace zakończono w 1738 r. wprowadzając ścianę południową o konstrukcji szkieletowej oraz drugie piętro empor. W 1812 r. Stare Drzewce włączono do parafii w Konradowie. Z 1930 r. pochodzi adnotacja o odnowieniu konstrukcji drewnianej.

Kościół w Starych Drzewcach założony jest na nieregularnym rzucie złożonym z prostokątów nawy, kruchty, wieży, przedsionka oraz trapezu zakrystii. W XVIII w. rozbudowano go w kierunku południowym. Bryłę rozczłonkowano. Korpus nawowy nakryto dachem mansardowym przekrytym blachą. Wieżę zwieńczono baniastym hełmem z latarnią i chorągiewką z datą 1781. Dachy przybudówek zróżnicowano – zastosowano dachy trójspadowe, dwuspadowe, pulpitowe. Elewacje ukształtowano różnorodnie. Elewacja wieżowa, w której zachowano gotyckie uskokowe szkarpy, pozwala na określenie pierwotnej szerokości nawy. Pozostałe elewacje murowane pochodzące z XVI w., posiadają wtórny układ otworów okiennych odpowiadający nowej dyspozycji wnętrza i poziomom okien elewacji osiemnastowiecznych – szkieletowych. Okna w części murowanej umieszczono w pojedynczych głębokich sklepionych wnękach. W części o konstrukcji szkieletowej wprowadzono okna prostokątne. Salową nawę kościoła przekryto pozornym sklepieniem zwierciadlanym przechodzącym odcinkowo w strop płaski nad emporami. Pierwotnie dwa poziomy empor obiegały całość kościoła. Obecnie zachowany jest jedynie niższy poziom, który został zredukowany do ściany zachodniej i połowy ścian południowej i północnej. We wnętrzu czytelna jest rozbudowa obiektu – wschodnia ściana konstrukcji szkieletowej jest nieco cofnięta w stosunku do ściany starszej. Wyposażenie kościoła pochodzi głównie z epoki baroku. Składa się na nie: pochodzące z XVIII w. ołtarz, chrzcielnica, konfesjonał, ambona datowana na rok 1732 oraz a także szereg epitafiów.

Po wojnie kościół poświęcono 1 września 1946 r. W latach 1950-1970, w ramach działań mających zapobiec przejęciu przez władze państwowe domu parafialnego, Ordynat Gorzowski dążył do utworzenia w miejscowości samodzielnego wikariatu przeznaczonego na dom księży emerytów. Wówczas też mianowano w Starych Drzewcach wikariusza substytuta z uprawnieniami proboszcza. W latach 1955-1956 prowadzono prace we wnętrzu kościoła – zlikwidowano wyższy poziom empor i skrócono ich zasięg. W latach 1986- 1989 pomalowano wnętrza, odnowiono ołtarz i naprawiono tynki zewnętrzne. Wymieniono także dotychczasowe pokrycie dachu z łupka na blachę. 

Ciekawostką jest zachowanie jeszcze w latach 50. XXw. fragmentów ze starszego niż powyżej wymieniane opracowania malarskiego fragmentów z belkowania empor w obszarze mieczy i im najbliższych odcinków belek i słupów. Analiza obu dokumentacji pozwala uściślić także, że zapoczątkowana w latach 1955-1956 rozbiórka górnego poziomu empor była dokonana etapowo. Ostatnie, zachodnie segmenty górnej z empor są nadal widoczne na fotografiach z 1958r., nie istnieją już w roku 1994. W latach końca XXw. wymienione zostało deskowanie płaskich stropów nad emporami. Wszystkie z powyższych znaczących zmian wiążą się z dokonanym w przedziale lat 1986-1989 ostatnim dużym remontem kościoła. W oknie górnego rzędu nad ołtarzem umieszczono witraż z kościoła ewangelicko-luterańskiego, pochodzącego z 1939r. a rozebranego w latach 70. XXw.

 

oprac. na podstawie: KONSERWATORSKIE BADANIA STRATYGRAFICZNE WNĘTRZA WRAZ ZE ZWIĄZANĄ Z NIM STOLARKĄ KOŚCIOŁA FILIALNEGO P.W. BŁ. SZYMONA Z LIPNICY W STARYCH DRZEWCACH. mgr Marcin Pechacz. Wschowa 2022

Możliwość komentowania została wyłączona.